Thema: buurtmonitor / wijkatlas
  
Oostveen Bureau Info home

 Contact
Thema's / projecten

© 1997-2022 OOSTVEEN

 

    

Wijkatlas Heusden

    

     

Veel lokaal beleid speelt zich af in bepaalde buurten of wijken. Maar welke buurt is het meest gebaat bij een bepaald project? Welke aanpak is het hardst nodig in een bepaalde wijk? Wat zijn de sterke en zwakke punten, en de kansen en bedreigingen van elke buurt en wijk? In welke buurt is snel ingrijpen nodig om verder afglijden te voorkomen? Een buurtmonitor of wijkatlas is een instrument om dit soort vragen te beantwoorden.
Onderwerpen op deze pagina:

 Wat is een buurtmonitor?

Naar boven
  
In een buurtmonitor of wijkatlas wordt alle relevante informatie over de wijken en buurten systematisch en periodiek verzameld. Gemeenten en andere lokale organisaties beschikken vaak over een schat aan informatie, maar deze is niet altijd even toegankelijk. Door het combineren van cijfers uit beschikbare registraties, meestal aangevuld met de resultaten van een bewonersenquête en soms met kennis van sleutelfiguren komt belangrijke beleidsinformatie beschikbaar. Een buurtmonitor bevat gegevens over de huidige situatie en ontwikkelingen in de wijken en buurten, op gebied van de bevolkingsontwikkeling, woningvoorraad en woningmarkt, sociale gegevens en participatie, fysieke en sociale leefbaarheid en veiligheid. Soms worden nog andere aspecten meegenomen, zoals economische vitaliteit of gezondheid.
Een buurtmonitor bevat in ieder geval veel cijfermateriaal, dat overzichtelijk wordt gepresenteerd in tabellen, grafieken, kaarten en samenvattende buurtprofielen. Afhankelijk van de wensen van de opdrachtgever kan in een buurtmonitor ook de analyse en interpretatie van die cijfers worden geïntegreerd. De meeste buurtmonitors omvatten alle (woon)buurten in een gemeente, maar een buurtmonitor kan ook meerdere gemeenten omvatten of juist een deel van een gemeente.
De eerste vormen van buurtmonitoring richtten zich vooral op het vinden van de 'slechtste' buurten (die moesten worden aangepakt in het kader van stadsvernieuwing of achterstandsbeleid). Tegenwoordig ligt het accent meer op analyses van sterke én zwakke punten (kansen en bedreigingen) in elke buurt, en op het tijdig traceren van ontwikkelingen. De beleving van het woonklimaat door de bewoners is daarbij steeds belangrijker geworden. De resultaten van een buurtmonitor worden periodiek (meestal jaarlijks of tweejaarlijks) gepubliceerd. Dat gebeurt tegenwoordig meestal in een elektronische database op internet.
   
 Vitaliteitskaart, Buurtindex of Sociale index Naar boven
  
Een wijkatlas of buurtmonitor bestaat uit een groot aantal indicatoren die samen een goed beeld geven van (ontwikkelingen in) leefbaarheid. In een totaaloverzicht kunnen de meest relevante cijfers overzichtelijk bij elkaar worden gezet. Soms wordt ervoor gekozen om de cijfers ook samen te vatten in één indexcijfer dat voor alle buurten en wijken kan worden berekend. Verschillende gemeenten hanteren verschillede namen, zoals Buurtindex, Sociale Index of Vitaliteitskaart.
Een dergelijke index wordt meestal opgebouwd uit verschillende dimensies (zoals voorzieningen, woonomgeving, veiligheid, participatie en gezondheid), die weer kunnen worden onderverdeeld in subdimensies. Bij elke subdimensie worden geschikte indicatoren gezocht, meestal een combinatie van registratie- en enquêtecijfers. Die cijfers worden gestandaardiseerd zodat ze allemaal dezelfde schaal hebben en kunnen worden gemiddeld. De scores worden eerst berekend per (sub)dimensie (als gemiddelde van de gestandaardiseerde indicatoren) en dan samengevoegd tot een totaalscore.
De totaalscore zelf en de rangorde van buurten op die score is niet het meest interessant. Veel belangrijker is dat de index kan laten zien hoe de buurten zich ontwikkelen en op welke aspecten ze verbeteren of achteruit gaan. Ook geven de deelscores van de subdimensies aan wat de sterkere en zwakkere punten zijn van elke buurt. In de Vitaliteitskaarten die Oostveen ontwikkelde voor en met de gemeenten Roosendaal en Leidschendam-Voorburg zie je dan ook niet alleen de scores van de totale vitaliteitsscore en de dimensies en subdimensies, maar kun je ook direct doorklikken om de onderliggende indicatoren per subdimensie te bekijken. Als een buurt op een aspect heel gunstig of ongunstig scoort, of sterk vooruit of achteruit is gegaan, zie je dus ook direct door welke indicatoren dat komt.
Een Vitaliteitskaart of Buurtindex geeft een breed beeld van de vitaliteit van buurten. We hebben echter ook instrumenten ontwikkeld die slechts een aspect in beeld brengen, zoals de Veiligheidsindex Roosendaal en de Monitor Jeugdvriendelijke Wijken in Capelle aan den IJssel. De berekeningswijze is echter vergelijkbaar.
 
 Oostveen Beleidsonderzoek en Advies en buurtmonitoring Naar boven
  
Oostveen Beleidsonderzoek en Advies heeft ruime ervaring op gebied van buurtmonitoring en het verzamelen, bewerken en presenteren van buurtgegevens voor onderzoek. Vanuit deze ervaring bieden wij ondersteuning op maat, variërend van enkele adviserende gesprekken tot de complete ontwikkeling en/of onderhoud van een buurtmonitor. Na het eerste jaar kunt u ervoor kiezen om actualisaties door Oostveen te laten uitvoeren of dit voortaan door eigen onderzoekers te laten uitvoeren. In dat laatste geval ontvangt de gemeente alle noodzakelijke bestanden en programma's met een volledige documentatie, waarin stap voor stap wordt beschreven hoe een actualisatie verloopt. Ook adviseren wij gemeenten die al een eigen buurtmonitor hebben, maar aanpassingen en verbeteringen willen invoeren.
Wanneer u gegevens uit een bewonersenquête wilt gebruiken, kunt u daarvoor vragenblokken opnemen in een nieuwe of reeds bestaande bewonersenquête. Desgewenst kunt u deze enquête volledig uitbesteden aan Oostveen. Door een specifieke vraagstelling kunt u een deel van de vragen zelfs op het lage buurtniveau laten opnemen in de buurtmonitor zonder dat de vragenlijst te lang wordt.
Door gebruik te maken van de externe ondersteuning van Oostveen hoeft u niet opnieuw het wiel uit te vinden, maar kan zo efficiënt mogelijk worden gestart met een degelijke opzet van een buurtmonitor. De doorlooptijd van de ontwikkelingsfase wordt hiermee aanzienlijk beperkt. Anderzijds zullen wij altijd optimaal inspelen op de specifieke situatie, beleidsdoelstellingen en informatiebehoefte in uw gemeente(n). Wij noemen dat 'maatwerk vanuit een ruime ervaring'. Bij de ontwikkeling adviseren wij u uitgebreid over alle keuzes die moeten worden gemaakt en de consequenties daarvan, zodat u de juiste beslissingen kunt nemen.
Bij de oplevering van een buurtmonitor hoort ook nazorg. Wij zijn pas tevreden als u het instrument werkelijk naar tevredenheid kunt gebruiken. Zo geven we bijvoorbeeld bij de oplevering een presentatie en/of introductiebijeenkomst, waar we de gebruikers laten zien wat ze wel (en niet) kunnen doen met de buurtmonitor. Ook na de eerste editie vindt regelmatig overleg plaats met de belangrijkste gebruikers. Als u' gedurende een langere periode een Wijkatlas jaarlijks of tweejaarlijks door ons laat actuialiseren, verzorgen wij eens in de vier jaar kosteloos een nieuwe presentatie voor alle (nieuwe) gebruikers in de gemeente.
 
 Voorbeelden van projecten Naar boven

  
Wijkatlas Leidschendam-Voorburg 2009-heden. De Wijkatlas Leidschendam-Voorburg bestaat uit een database met cijfers op wijk- en buurtniveau, sinds 2017 uitgebreid met een Vitaliteitskaart. De wijkanalyses verschenen tot en met 2015 in een rapport maar zijn nu geintegreerd in de Vitaliteitskaart.   

Wijkatlas Heusden 2008-heden. In 2020 verscheen de vijfde editie van de Wijkatlas Heusden met cijfers voor de kernen en wijken en voor de hele gemeente. Het rapport bevat ook voorzieningenkaarten en wijkanalyses. Hoewel de aanvankelijke papieren publicaties in 2016 werden vervangen door een databank op internet, is in 2020 toch besloten om ook weer een papieren rapport te publiceren (PDF).

Regionale buurtmonitor Parkstad Limburg 2002-2003 en 2013-heden. Parkstad Limburg is een samenwerkingsverband van gemeenten in Zuid-Limburg. Oostveen ontwikkelde in 2002 een nieuwe monitor waarin voor elk van de gemeenten gegevens op buurt-, wijk- en gemeenteniveau zijn opgenomen. De regionale wijkmonitor bevat onder meer resultaten uit het Burgeronderzoek Parkstad Limburg en cijfers uit landelijke en regionale bronnen. In 2003 is de monitor overgedragen aan het bureau Onderzoek en Statistiek van de gemeente Heerlen. Sinds 2013 wordt de monitor weer regelmatig (deels) geactualiseerd door Oostveen.

Sociale Atlas van Almere 2000. Combinatie wijkatlas en statistisch overzicht. Monitoring van woonwijken, stadscentra en bedrijventerreinen. Met wijkprofielen voor elke woonwijk én bedrijventerrein. Ontwikkeld als coproductie met gemeente Almere. In 2001 overgedragen aan de gemeente, maar in 2016-2018 weer geactualiseerd door Oostveen (alleen als losse Exceltabellen).

Wijkatlas Roosendaal 2000-heden.De gemeente Roosendaal vroeg in 2000 ondersteuning aan Oostveen bij de ontwikkeling van een eigen Wijkatlas. Oostveen maakte samen met de gemeente en andere lokale organisaties een Plan van Aanpak en ontwikkelde vervolgens de nieuwe Wijkatlas. De Wijkatlas wordt sindsdien jaarlijks door Oostveen geactualiseerd. In 2015 werd een tweejaarlijkse Vitaliteitskaart toegevoegd.

Wijkatlas Smallingerland 1999-heden. De gemeente Smallingerland (Drachten en omliggende dorpen) besloot eind 1998 een nieuwe wijkatlas te laten ontwikkelen om trends en ontwikkelingen op het gebied van leefbaarheid in de wijken en dorpen zichtbaar te maken en onderling te vergelijken. Aanvankelijk werden de registratiecijfers jaarlijks geactualiseerd en de bewonersenquête tweejaarlijks. Tegenwoordig verschijnt er eens in de twee tot vier jaar een nieuwe update van de databank.

Buurtmonitor Capelle aan den IJssel 2000-2011 en 2016-heden. In 2000 ontwikkelde Oostveen in opdracht van de gemeente Capelle aan den IJssel een Buurtmonitor op basis van cijfers uit registraties (jaarlijks) en een door Oostveen uit te voeren bewonersenquête (tweejaarlijks). Verscheen aanvankelijk op papier en online (Swing), maar tegenwoordig alleen nog online. De cijfers worden samengevat in een Buurtindex.

Bergen op Zoom in Cijfers/Wijkatlas 2012-2020.

Wijkatlas Brunssum 1996-2004.

Buurtatlas / indicatorenstelsel Enschede 1992-1996.

Buurtmonitor Hoogezand-Sappemeer 1997-1998.

Gemeenteatlas Maassluis 2005-2013.

Wijk- en buurtanalyses Oldenzaal Centrum 2012.

Wijkatlas Veldhoven 2004-2014.

Wijkanalyses Waddinxveen 2012.

Dorpenatlas Winsum 2008.


  
 Meer informatie Naar boven
Andere onderzoeksthema's   Leefbaarheidsonderzoek
Veiligheidsonderzoek
Lokale trendrapporten